Powodów osłabienia i wypadania włosów jest mnóstwo: od najłatwiejszych do wyeliminowania błędów pielęgnacyjnych po trudne w leczeniu choroby o podłożu hormonalnym czy autoimmunologicznym. Jednym z elementów kompleksowej kuracji wzmacniającej mogą być kosmetyki naturalnego pochodzenia.

Przyczyny wypadania włosów

Każdego dnia nasza głowa staje się uboższa o co najmniej kilkadziesiąt włosów. Dopóki ilość ta nie przekracza ok. 100 sztuk, nie ma powodu do niepokoju. Kiedy jednak odnosimy wrażenie, że na szczotce czy poduszce pozostaje więcej kosmyków, niż powinno, a zwłaszcza gdy wyraźnie dostrzegamy przerzedzenie fryzury – to znak, że coś naszym włosom zaszkodziło i doprowadziło do ich nadmiernego wypadania.

Warto wiedzieć, że wszystkie włosy porastające głowę przechodzą przez tzw. cykl wzrostu. Najwięcej, bo ok. 80% z nich, znajduje się w pierwszej fazie – anagenowej, trwającej kilka lat. W drugiej fazie, katagenowej, zaczyna się powolne obumieranie włosa. Okres ten trwa kilka tygodni. W ostatnim etapie, telogenowym, dochodzi do wypadnięcia włosa, który z mieszka wypychany jest przez nowego następcę. Jeśli zaburza się równowaga między liczbą włosów znajdujących się w fazie anagenowej, a tymi, które są w fazie telogenowej – mamy do czynienia z łysieniem.

Powszechną i stosunkowo łatwą do wyeliminowania przyczyną takiego stanu rzeczy są wszelkie błędy pielęgnacyjne, które osłabiają włosy czy uszkadzają cebulki. Może to być używanie w nadmiarze środków do stylizacji, które obciążają pasma, a pokrywając skórę głowy – utrudniają jej oddychanie. Może to być także zbyt ciasne upinanie włosów, zbyt częste sięganie po akcesoria do układania fryzury, które modelują pasma, oddziałując na nie wysoką temperaturą, a nawet stosowanie gumek-recepturek.

Bardzo często osłabienie pasm jest skutkiem diety ubogiej w składniki mineralne i witaminy, których zadaniem jest odżywianie cebulek. A „zagłodzona” cebulka nie jest zdolna do wytworzenia zdrowego włosa. Wzmożone wypadanie może także być efektem chemio- i radioterapii bądź skutkiem przebycia choroby, której towarzyszyła wysoka gorączka.

U podłoża problemu mogą leżeć zachwiania w gospodarce hormonalnej. Z taką przyczyną mamy do czynienia np. po porodzie czy w okresie menopauzy, gdy spada poziom estrogenu, hormonu, który u kobiet ma ogromny wpływ na kondycję włosów. Zaburzenia hormonalne odgrywają kluczową rolę w łysieniu androgenowym, charakterystyczym dla mężczyzn, ale występującym również wśród kobiet. Na czym dokładnie polega? Mieszki włosowe wykazują się dużą wrażliwością na dihydrotestosteron (DHT) – pochodną testosteronu, powstałą w wyniku jego przekształcenia pod wpływem enzymu 5-alfa-reduktazy. Zaobserwowano, że u mężczyzn z łysieniem androgenowym enzym ten wykazuje się nadmierną aktywnością. Stężenie DHT jest zbyt wysokie, a w wyniku jego działania dochodzi do obkurczenia mieszków włosowych. Z hormonalnym podłożem mamy do czynienia także w przypadku różnych chorób zaburzających ich wydzielanie, np. schorzeń tarczycy.

Nie można pominąć znaczenia stresu w problemie wypadania włosów. Pod jego wpływem zwężają się naczynia krwionośne, a co za tym idzie – cebulki są słabiej odżywione. Do wzmożonej utraty włosów przyczynia się również zbyt wysokie stężenie we krwi hormonu kortykotropiny, pod wpływem którego z kolei w nadnerczach wytwarzany jest kortyzol. A stężenie to wzrasta właśnie w sytuacjach stresowych.

Przerzedzenie fryzury może mieć związek z łysieniem plackowatym, wciąż stanowiącym zagadkę dla naukowców. Sądzi się, że może mieć ono podłoże autoimmunologiczne.

Naturalne kosmetyki wzmacniające włosy

Kluczem do ograniczenia problemu wypadania włosów jest usunięcie głównej przyczyny, a więc wprowadzenie zrównoważonej diety, leczenie choroby podstawowej, ograniczenie ilości stosowanych środków do stylizacji czy częstotliwości zabiegów uszkadzających pasma. W każdym przypadku jednak warto sięgnąć po naturalne surowce, które znane są z dobroczynnego wpływu na włosy.

Shikakai

Shikakai to jeden z ulubionych naturalnych kosmetyków Hindusek. Nazwa ta odnosi się do drzewa Acacia concinna, rosnącego na subkontynencie indyjskim. Surowcem stosowanym w pielęgnacji włosów są orzechy wyłuskiwane ze strąków, bogate w naturalne substancje zmydlające – saponiny. Po wysuszeniu i zmieleniu uzyskiwany jest proszek, który mieszkanki Indii łączą z wodą, a uzyskanej w ten sposób pasty używają do oczyszczania głowy.

Kosmetyki na bazie shikakai nie tylko pobudzają wzrost włosów, ale również hamują nadmierną produkcję łoju i działają przeciwgrzybiczo [1], stanowiąc skuteczny środek w walce z łupieżem. Co ważne, shikakai posiada lekko kwaśne pH, dzięki czemu nie podrażnia skóry i nie narusza jej naturalnego płaszcza hydrolipidowego.

Amla

Amla, czyli Emblica officinalis, to niewielkie drzewo występujące na terenie Indii, nazywane również indyjskim agrestem, z uwagi na podobieństwo jego owoców właśnie do agrestu. W ajurwedzie zajmuje jedno z najważniejszych miejsc. Praktykujący medycynę tradycyjną uznają wręcz, że regularne spożywanie owoców amli jest gwarancją długiego i zdrowego życia.

Owoce te stanowią niezwykle bogate źródło witaminy C (średnio 3000 mg w owocu [2]), zawierają również taniny, aminokwasy, sole mineralne. Ekstrakty z owoców wykazują silne działanie antyoksydacyjne, a także przeciwzapalne i przeciwgrzybicze. Działają ściągająco oraz regulują pracę gruczołów łojowych. Amla wzmacnia cebulki włosów, pomaga zwalczyć łupież i łojotok, łagodzi świąd oraz podrażnienia skóry głowy, a także zapobiega przedwczesnemu siwieniu. Zazwyczaj wyciągi z niej oferowane są w połączeniu z olejami roślinnymi, które dodatkowo wygładzają i nawilżają pasma.

Bhringraj

Eclipta alba to kolejne ziele cenione w ajurwedzie. Jego nazwa bhringraj w języku hindi oznacza „władca włosów” – od wieków roślina stosowana jest przez mieszkanki Indii i Chin jako naturalny środek pielęgnujący pasma. Surowcem kosmetycznym są liście, a w pozyskiwanych z nich wyciągach występują m.in. flawonoidy, witamina C i barwniki – eumelanina i lawson. To właśnie z uwagi na obecność naturalnych pigmentów roślina zalecana jest w walce z siwieniem włosów.

Ale zakres korzystnego oddziaływania na pasma jest znacznie szerszy. Bhringraj nie tylko wzmacnia je, zapobiegając nadmiernemu wypadaniu, ale nawet stymuluje „uśpione” cebulki do wytwarzania nowych włosów. W tym zakresie wykazuje się nawet większą skutecznością niż minoxidil, stosowany powszechnie w środkach ograniczających łysienie [3]. Dzięki właściwościom przeciwgrzybiczym i przeciwzapalnym bhringraj pomaga również w leczeniu łupieżu, łagodzi podrażnienia i świąd.

Brahmi

Brahmi, czyli bakopa drobnolistna (Bacopa monnieri), to wieloletnia roślina występująca na terenach podmokłych głównie w Azji Południowej i Południowo-Wschodniej oraz w Ameryce Południowej. Posiada charakterystyczne grube, mięsiste liście i drobne jasne kwiaty. Od wieków stosowana jest w tradycyjnej medycynie indyjskiej (ajurwedzie), m.in. jako środek wspomagający intelekt.

Wyciągi z brahmi zawierają m.in. flawonoidy, saponiny, fitosterole. Działają antyoksydacyjnie, przeciwzapalnie, przeciwbakteryjnie, ściągająco. Szczególnie polecane są w przypadku włosów siwiejących, osłabionych, wypadających, a także przy łupieżu.

Neem

Neem, czyli miodla indyjska (Azadirachta indica), to drzewo porastające podzwrotnikowe obszary Azji. Przez ajurwedę uznawane jest za jedną z najcenniejszych roślin, a z jej dobroczynnych właściwości korzystano już kilka tysięcy lat temu. Choć zastosowanie znajdują niemal wszystkie jej części, to uwaga skupia się przede wszystkim na liściach, które są suszone i proszkowane, oraz na nasionach, z których na zimno tłoczony jest olej.

Wyciągi z neem zawierają ok. 135 substancji aktywnych, z których do najważniejszych należą terpeny i flawonoidy. Olej z neem zawiera ponadto kwasy tłuszczowe, z dominującym nienasyconym kwasem oleinowym (ok. 53% ogółu kwasów). Ekstrakty z liści i olej wykazują działanie przeciwbakteryjne, przecigrzybicze, antyoksydacyjne. Łagodzą stany zapalne, przyspieszają gojenie ran, regulują pracę gruczołów łojowych.

Neem pobudza krążenie, wspomagając odżywienie cebulek, a tym samym – wzmacniając włosy i zapobiegając ich wypadaniu. Skutecznie walczy z łupieżem [4], zwalczając jedną z jego przyczyn – drożdżaki Pityrosporum ovale. Olej z neem dodatkowo zalecany jest w przypadku pasm suchych, łamliwych, rozdwajających się.

Henna

Henna to inaczej lawsonia bezbronna (Lawsonia inermis), roślina występująca na tropikalnych obszarach Azji i Afryki. Ale nazwa ta odnosi się również do barwnika pozyskiwanego ze sproszkowanych pędów i liści lawsonii, stosowanego do przyciemniania włosów oraz do wykonywania rysunków na ciele. Historia henny sięga starożytności, doskonale znana była nie tylko w Indiach, ale również w wielu krajach arabskich.

Wyciągi z lawsonii posiadają właściwości przecigrzybicze, przeciwbakteryjne i antyoksydacyjne, a do głównych związków aktywnych należą flawonoidy i taniny. Ekstrakty działają ściągająco i regulują pracę gruczołów łojowych. Zalecane są w przypadku łupieżu oraz osłabionych i przetłuszczających się włosów.

Aritha

Aritha to sproszkowane orzechy występującego w Indiach drzewa Sapindus mukorossi. Orzechy te od tysięcy lat stosowane są zarówno jako środek piorący, jak i kosmetyk do łagodnego oczyszczania włosów. Bogate są w saponiny, a więc naturalne związki o właściwościach zmydlających. Praktykom ajurwedy doskonale znane są z korzystnego wpływu na kondycję skóry i włosów.

Airtha nie tylko skutecznie oczyszcza, nie naruszając płaszcza hydrolipidowego i nie powodując podrażnień, ale również łagodzi stany zapalne i reguluje pracę gruczołów łojowych. Ogranicza więc przetłuszczanie się włosów, a tym samym – zapobiega ich osłabieniu i wypadaniu.

Kapoor Kachli

Kapoor Kachli (Kapoor Kachari) to określenie w języku hindi odnoszące się do kłącza wieloletniej rośliny Hedychium spicatum, osiągającej wysokość do 1 m, spotykanej na terenie Chin, Indii, Birmy i Tajlandii. Zaliczana jest do rodziny imbirowatych. Zastosowanie znajduje zarówno kłącze, jak i otrzymywany z niego na drodze destylacji wodnej olejek eteryczny, nadający mu charakterystyczny gorzki smak.

Kapoor Kachli działa przeciwzapalnie, przeciwbakteryjnie, przeciwgrzybiczo i antyoksydacyjnie. Wyciągi szczególnie polecane są przy nadmiernej produkcji łoju, przy osłabieniu i wypadaniu włosów. Kapoor kachli wzmacnia je i pobudza do wzrostu.

Methi

Methi, czyli kozieradka lekarska (Trigonella Foenum Graecum), to roślina z rodziny bobowatych, występująca głównie w Azji i Europie Wschodniej, choć uprawiana jest również w innych regionach świata. Surowcem będącym źródłem wyciągów o działaniu leczniczym i kosmetycznym są nasiona.

Właściwości kozieradki cenione były już w starożytności, ponoć jej nasiona znaleziono w grobie Tutenchamona. Według zaleceń medycyny ajurwedyjskiej obniżają one poziom glukozy we krwi, a w formie sproszkowanej stosowane są w Azji jako przyprawa.

Nasiona kozieradki zawierają m.in. flawonoidy, taniny, saponiny, substancje śluzowe, witaminy (m.in. niacynę, czyli witaminę B3) i sole mineralne. Ekstrakty z methi działają przeciwzapalnie, pobudzają krążenie krwi, co przyczynia się do lepszego odżywienia cebulek włosów, regulują pracę gruczołów łojowych, łagodzą podrażnienia i świąd. Wzmacniają pasma, pomagają w przypadku łupieżu i łojotokowego zapalenia skóry głowy, a przede wszyskim – przyspieszają porost włosów [5].

Tulsi

Tulsi to indyjskie określenie na bazylię azjatycką (Ocimum tenuiflorum), nazywaną również świętą bazylią – roślina ta jest czczona przez hinduistów. W ajurwedzie określana jest mianem „królowej ziół”. Występuje w tropikalnych rejonach Azji, głównie w Indiach i Malezji.

Liście tulsi zawierają m.in. witaminy A i C, sole mineralne (m.in. wapń, cynk, żelazo), olejki eteryczne, flawonoidy, taniny, saponiny. Ekstrakty działają przede wszystkim przeciwzapalnie, przeciwbakteryjnie, przeciwgrzybiczo i antyoksydacyjnie. Pomagają zwalczyć łupież i stany zapalne skóry głowy, ogranicza nadprodukcję sebum. Skutecznie i łagodnie oczyszczają, nie powodując podrażnień.

Butea monosperma

Butea monosperma to średniej wielkości tropikalne drzewo występujące głównie na terenie Indii, Birmy i Sri Lanki. Nazywane jest „płomieniem lasu”, a to z uwagi na charakterystyczne jaskrawoczerwone kwiaty, tworzące na gałęziach barwne skupiska. Posiada także wiele określeń w indyjskich dialektach, m.in. palas, palash, mutthuga, bijasneha, dhak, khakara, chichra.

W medycynie tradycyjnej zastosowanie znajdują właściwie wszystkie części rośliny: kwiaty, kora, liście, korzenie. W celach kosmetycznych najczęściej wykorzystywane są ekstrakty z kwiatów. Zawierają one m.in. flawonoidy i triterpeny. Działają przeciwzapalnie, przeciwbakteryjnie i przeciwgrzybiczo. Jak potwierdzają badania [6], wyciągi z Butea monosperma wzmacniają włosy, zapobiegają ich wypadaniu i przyspieszają wzrost nowych.

Olejek laurowy

Olej laurowy pozyskiwany jest z liści wawrzynu szlachetnego (Laurus nobilis), lepiej znanego jako laur. Jest to wiecznie zielone drzewo, porastające obszar śródziemnomorski (stąd też słuszne skojarzenie z igrzyskami olimpijskimi – laur uznawany był w Grecji za boskie drzewo).

W skład oleju wchodzą m.in. olejki eteryczne, sole mineralne, chlorofil. Działa przeciwbakteryjnie, przeciwzapalnie, przeciwgrzybiczo, antyoksydacyjnie, ściągająco. Reguluje pracę gruczołów łojowych, ograniczając przetłuszczanie się pasm. Pomaga przy łupieżu i łojotokowym zapaleniu skóry głowy. Pobudza krążenie, dzięki czemu zwiększa odżywienie cebulek i wzmacnia je, a tym samym – zapobiega wypadaniu włosów.

Olejek rozmarynowy

Rozmaryn (Rosmarinus officinalis) to jedno z najbardziej powszechnych ziół stosowanych w kuchni. Podobnie jak laur występuje głównie w basenie Morza Śródziemnego, na suchych, nasłonecznionych terenach. Roślina ta ceniona jest również jako surowiec leczniczy i kosmetyczny. Z ziela, na drodze destylacji wodnej, otrzymywany jest olejek rozmarynowy, zalecany zarówno w przypadku problematycznej cery, jak i do pielęgnacji ciała (wspomaga walkę z cellulitem) i włosów.

Olejek rozmarynowy posiada właściwości przeciwbakteryjne, przeciwgrzybicze i przeciwzapalne. Łagodzi podrażnienia, hamuje nadprodukcję sebum, zmniejszając przetłuszczanie się pasm. Pobudza krążenie krwi, wzmacniając cebulki. Działa przeciwłupieżowo i pobudza porost włosów [7].

Olejek z mirtu

Mirt zwyczajny (Myrtus communis) to kolejna roślina występująca w regionie śródziemnomorskim. Wzmianki o nim pojawiają się już w Biblii, gdzie symbolizuje zwycięstwo dobra nad złem, nieśmiertelność i radość. A w starożytnej Grecji nieodłącznie kojarzył się z miłością i płodnością, dlatego często pojawiał się na głowie panien młodych. Z jego liści pozyskiwany jest olejek eteryczny, o charakterystycznym kamforowym zapachu.

Olejek mirtowy wyróżnia się silnymi właściwościami przeciwbakteryjnymi, przeciwzapalnymi, przeciwgrzybiczymi i antyoksydacyjnymi. Zalecany jest osobom zmagającym się z osłabionymi włosami, łupieżem, łojotokiem, świądem i podrażnieniem skóry głowy.

Olejek eukaliptusowy

Eukaliptus gałkowy (Eucalyptus globulus) pochodzi z Australii, jednak obecnie występuje niemal na wszystkich kontynentach. Jego liście stanowią źródło pokarmu dla koali. Są również cennym surowcem zielarskim, z którego otrzymywany jest olejek eukaliptusowy. Ale nie wszystkie liście wykorzystywane są do jego produkcji – uwaga skupia się na tych starszych, twardych.

Olejek eukaliptusowy to przede wszystkim naturalny środek dezynfekujący. Działa silnie przeciwbakteryjnie i przeciwgrzybiczo, a także łagodzi stany zapalne, zmniejsza świąd i podrażnienia. Szczególnie zalecany jest w przypadku nadprodukcji sebum i związanego z tym przetłuszczania się pasm, a także przy łupieżu. Zwiększa ukrwienie skóry głowy, sprawiając, że cebulki są lepiej odżywione i dotlenione, w efekcie ograniczone zostaje wypadanie włosów.

Olejek miętowy

Olejek miętowy pozyskiwany jest z liści mięty pieprzowej (Mentha piperita), rośliny znanej z szerokiego zastosowania w kuchni, medycynie tradycyjnej i kosmetyce. Olejek posiada orzeźwiający zapach, który zawdzięcza obecności mentolu (29-48% składu).

Olejek z mięty pieprzowej działa kojąco na podrażnioną, swędzącą skórę głowy. Pozostawia świeży aromat i przyjemne uczucie chłodu. Działa przeciwbakteryjnie, antyoksydacyjnie i przeciwgrzybiczo. Wspomaga leczenie łupieżu i hamuje nadmierną aktywność gruczołów łojowych. Badania potwierdzają [8], że olejek ten pobudza porost włosów, wykazując się większą skutecznością niż minoxidil, powszechnie stosowany w preparatach przeciwdziałających łysieniu i pobudzających porost włosów.

Olejek lawendowy

Lawenda wąskolistna (Lavandula angustifolia) kojarzy się z barwnymi polami we francuskiej Prowansji. Otrzymywany z jej kwiatów (ścinanych wraz z łodygą) olejek eteryczny znany jest głównie z zastosowania w aromaterapii jako środek uspokajający, odprężający, pomagający w bezsenności.

Po olejek z lawendy warto sięgnąć także wtedy, gdy zmagamy się z łojotokiem i łupieżem, działa bowiem przeciwgrzybiczo, przeciwzapalnie, ogranicza wydzielanie sebum. Łagodzi świąd i podrażnienia. Jak potwierdzają badania [7], olejek lawendowy (w połączeniu z innymi olejkami) pobudza wzrost włosów, także w przypadku trudnego w leczeniu łysienia plackowatego.

Olejek szałwiowy

Olejek szałwiowy pozyskiwany jest z liści i gałązek szałwii lawendolistnej (Salvia lavandulifolia), na drodze destylacji parą wodną. Roślina ta porasta suche tereny południowej Hiszpanii i Francji, często w towarzystwie rozmarynu czy lawendy. Blisko 1/3 składu olejku eterycznego stanowi kamfora, nadająca mu charakterystyczny aromat.

Jak większość ziołowych olejków eterycznych, olejek z szałwii posiada właściwości przeciwbakteryjne, przeciwzapalne, przeciwgrzybicze i antyoksydacyjne. Działa ściągająco, reguluje pracę gruczołów łojowych, hamując nadmierne przetłuszczanie się pasm. Pomaga przy łupieżu, podrażnieniach i świądzie. Wzmacnia włosy i zapobiega ich wypadaniu. Odświeża skórę głowy.

Olejek tymiankowy

Tymianek, a właściwie macierzanka tymianek (Thymus vulgaris), podobnie jak szałwia czy lawenda, pochodzi z obszaru śródziemnomorskiego. Stosowany jest głównie jako przyprawa, ale znany jest już od kilku tysięcy lat jako naturalny środek o działaniu bakteriobójczym.

Z ziela macierzanki otrzymywany jest olejek eteryczny, w którego składzie dominują tymol i karwakrol. To przede wszystkim te dwa związki terpenowe decydują o właściwościach olejku tymiankowego. A działa on nie tylko przeciwbakteryjnie, ale także przeciwgrzybiczo, szczególnie zalecany jest więc w przypadku łupieżu. Jak potwierdzają badania [7], olejek tymiankowy (w połączeniu z innymi olejkami) pobudza wzrost włosów.

Olej ze słodkich migdałów

Olej migdałowy tłoczony jest na zimno z nasion migdałowca pospolitego (Prunus dulcis), niewielkiego drzewa występującego głównie na terenie Azji, ale także w Europie i Ameryce Północnej. Już kilka tysięcy lat temu migdałowiec uprawiany był w basenie Morza Śródziemnego, a wzmianki o nim pojawiają się nawet w Biblii.

Olej ze słodkich migdałów jest jednym z najpopularniejszych olejów roślinnych, które znalazły zastosowanie w kosmetologii z uwagi na korzystne oddziaływanie zarówno na skórę, jak i włosy. W jego składzie dominują kwasy tłuszczowe oleinowy (ok. 70% wszystkich kwasów) i linolowy (ok. 21%), ale obecne są również sole mineralne (m.in. magnez, potas), witamina E, fitosterole, flawonoidy. Olej wygładza i nawilża włosy, ale nie tylko – łagodzi stany zapalne skóry głowy, odżywia cebulki, wzmacniając pasma. Badania potwierdzają również [9], że ekstrakty z nasion migdałowca pobudzają porost włosów.

Oliwa z oliwek

Oliwa tłoczona jest na zimno z miazgi otrzymanej z owoców rosnących na niewysokim drzewku oliwnym. Drzewko to, czyli oliwka europejska (Olea europaea), występuje głównie w klimacie śródziemnomorskim. Na tych obszarach stosowana jest od wieków, zarówno jako olej spożywczy, jak i jako naturalny kosmetyk pielęgnujący skórę i włosy.

Najważniejszymi składnikami oliwy z oliwek są nienasycone kwasy tłuszczowe: oleinowy (ok. 70% wszystkich kwasów) i linolowy (ok. 10%). Obecne są także flawonoidy, witaminy (m.in. E i K). Oliwa wygładza, nawilża i odżywia włosy. Zalecana jest w przypadku pasm suchych i zniszczonych, ale także odbudowuje płaszcz hydrolipidowy skóry głowy, którego naruszenie może prowadzić do podrażnień, świądu i łupieżu.

Olej kokosowy

Olej kokosowy tłoczony jest na zimno z tzw. kopry, czyli miąższu orzechów kokosa właściwego (Cocos nucifera), nazywanego też palmą kokosową. Jest jednym z najchętniej stosowanych w pielęgnacji włosów olejów roślinnych.

Blisko połowę zawartych w nim kwasów tłuszczowych stanowi nasycony kwas laurynowy, który wykazuje się silnymi właściwościami przeciwbakteryjnymi i przeciwgrzybiczymi. Oprócz niego obecne są również kwasy mirystynowy, palmitynowy, oleinowy, witaminy E i K oraz minerały, m.in. żelazo. Olejek kokosowy zalecany jest nie tylko w celu nawilżenia i wygładzenia pasm, ale także w przypadku łupieżu. Badania dowodzą [10], że olej kokosowy dociera aż do rdzenia, czyli najgłębszej warstwy włosa.

Olej rycynowy

Olej rycynowy otrzymywany jest z nasion rącznika pospolitego (Ricinus communis), stąd też jego druga nazwa – olej rącznikowy. W medycynie tradycyjnej znany jest głównie z działania… przeczyszczającego. Olej rycynowy zasługuje jednak na uwagę z innego powodu: jest doskonałym naturalnym kosmetykiem poprawiającym kondycję włosów. Oprócz kwasu rycynolowego, który stanowi ok. 80% jego składu (i to właśnie on decyduje o właściwościach przeczyszczających), zawiera również m.in. nienasycone kwasy tłuczowe (np. oleinowy w ilości ok. 9%), sole mineralne i witaminę E.

Nawilża i wygładza pasma, dodaje im blasku. Ogranicza ich łamliwość i rozdwajanie. Działa przeciwbakteryjnie, przeciwzapalnie i przeciwgrzybiczo. Warto po niego sięgnąć, jeśli zmagamy się z łupieżem, podrażnioną i swędzącą skórą głowy. Olej rycynowy wzmacnia włosy i zapobiega ich wypadaniu.

Olejek z drzewa herbacianego

Olejek z drzewa herbacianego (tea tree oil) otrzymywany jest poprzez destylację wodną liści drzewa Melaleuca alternifolia, występującego w Australii. Zawiera ok. 100 substancji aktywnych, a najważniejszą z nich, w głównej mierze odpowiadającą za jego właściwości, jest terpinen-4-ol.

Po olejek warto sięgnąć nie tylko wtedy, gdy zmagamy się z trądzikiem. Wyróżnia się bardzo dużą skutecznością w leczeniu łupieżu [11], a należy mieć na uwadze, że to właśnie wraz z łupieżem (i łojotokowym zapaleniem skóry głowy) często współwystępuje wypadanie włosów. Olejek reguluje pracę gruczołów łojowych, łagodzi świąd, działa przeciwgrzybiczo.

Olejek z czarnuszki

Czarnuszka siewna (Nigella sativa) to niewielka roślina występująca w Azji, Europie i północnej Afryce. Z jej drobnych czarnych nasion pozyskiwany jest cenny olejek, który nie bez powodu przez Egipcjan nazywany był „złotem faraonów”. W jego składzie wyróżnić można kwasy tłuszczowe nienasycone (m.in. linolowy, oleinowy, eikozadienowy) i nasycone (m.in. palmitynowy), olejki eteryczne, flawonoidy, sole mineralne (m.in. wapń, magnez, żelazo, potas, cynk, selen), witaminę E i witaminy z grupy B, aminokwasy.

Olejek z czarnuszki ogranicza nadprodukcję sebum, łagodzi podrażnienia i świąd, zmniejsza łupież. Odżywia również cebulki, wzmacniając włosy, a dodatkowo – nawilża pasma.

Miód i propolis

Miód to jeden z najbardziej znanych i najpowszechniej stosowanych naturalnych produktów, doceniany zarówno ze względu na właściwości prozdrowotne, jak i z uwagi na działanie pielęgnacyjne. Jest prawdziwą skarbnicą dobroczynnych substancji. Obecne są w nim m.in. olejki eteryczne, karotenoidy, białka, związki mineralne, witaminy, flawonoidy. Miód wykazuje działanie przeciwzapalne, przeciwbakteryjne, przeciwgrzybicze i antyoksydacyjne. Łagodzi podrażnienia i świąd. Odżywia cebulki, wzmacnia włosy, zapobiega ich wypadaniu.

Propolis, nazywany również kitem pszczelin, wykorzystywany jest przez te owady do uszczelniania uli. Jest równie cenny jak miód – zawiera ok. 250 substancji aktywnych, w tym m.in. składniki mineralne, flawonoidy, witaminy, aminokwasy, olejki eteryczne. Wykazuje się przede wszystkim działaniem bakterio- i grzybobójczym. Warto więc kosmetyki z propolisem uwzględnić w kuracji przeciwłupieżowej. Propolis dodatkowo łagodzi podrażnienia skóry głowy, wzmacnia i regeneruje włosy. A jak dowodzą badania [12], stymuluje wzrost włosów. Działanie to wynika z pobudzania keranocytów do syntezy keratyny, podstawowego budulca łodygi włosa.

Proteiny jajeczne

Proteiny jajeczne, czyli białka z jaja kurzego, często pojawiają się w kompozycjach pielęgnacyjnych obok miodu. Odbudowują i wzmacniają włosy.

Kurkuma

Kurkuma to popularna przyprawa otrzymywana poprzez wysuszenie i sproszkowanie kłącza rośliny o takiej samej nazwie (Curcuma longa). Najważniejszym składnikiem jest kurkumina, należąca do polifenoli, ale obecne są również sole mineralne, proteiny i tłuszcze.

Kurkuma stosowana jest przez Hinduski zarówno w pielęgnacji cery, jak i włosów. Działa przeciwbakteryjnie, przeciwgrzybiczo, przeciwzapalnie i antyoksydacyjnie. Hamuje nadprodukcję sebum, oczyszcza skórę głowy, pobudza mikrocyrkulację, odżywiając i dotleniając cebulki włosów. Pomocna przy łupieżu, przetłuszczaniu się pasm i ich wypadaniu.

Wyciąg z kaktusa

Kaktus Cereus grandiflorus w Polsce znany jest jako Królowa Jednej Nocy, zakwita bowiem ponoć raz na sto lat. W stanie naturalnym występuje na suchych obszarach Ameryki Środkowej i Południowej. Niektórzy wielbiciele rzadkich roślin decydują się na jego uprawę, w nadziei na zobaczenie niezwykłego kwiatu.

To właśnie kwiat kaktusa zainteresował środowisko naukowe i ekstrakt z niego znaleźć można w niektórych kosmetykach do pielęgnacji skóry i włosów, głównie z uwagi na właściwości antyoksydacyjne i nawilżające. Wyciągi działają także przeciwzapalnie i przeciwbakteryjnie.

Wyciąg z pokrzywy

Pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica) to niewielka roślina, występująca na większości kontynentów, dobrze znana również w Polsce. Posiada włoski parzące, zlokalizowane na liściach i łodydze. Jest cenionym surowcem leczniczym, na który uwagę zwrócili już starożytni Grecy. W kosmetyce święci triumfy głównie jako naturalny środek wzmacniający włosy. Zastosowanie znajdują zarówno liście pokrzywy, jak i jej korzeń.

Ekstrakty z pokrzywy zawierają m.in. flawonoidy, sterole, karotenoidy, olejki eteryczne, witaminy (m.in. A, K, B2 i C) oraz związki mineralne, takie jak jod, fosfor, żelazo, siarka, krzem, a więc mikro- i makroelementy mające kluczowe znaczenie dla zdrowia włosów. Wyciągi działają przeciwzapalnie, przeciwbakteryjnie, przeciwgrzybiczo i antyoksydacyjnie. Wspomagają leczenie łupieżu. Regulują pracę gruczołów łojowych, ograniczając przetłuszczanie się włosów. Wzmacniają pasma, ograniczając ich wypadanie.

Algi morskie

Algi morskie, czyli glony występujące w morza, uważa się za jedno z najbogatszych źródeł mikroelementów (m.in. cynk, żelazo, miedź – kluczowe dla zdrowia włosy, skóry i paznokci) i witamin (głównie z grupy B, ale również C i E). Obecne są również białka, beta-karoten, kwas hialuronowy, węglowodany, nienasycone kwasy tłuszczowe. W wielu krajach stanowią ważny element diety, a ich wyjątkowy skład doceniony został również w kosmetologii.

Preparaty na bazie alg doskonale odżywiają cebulki, wzmacniając włosy i pobudzając je do wzrostu. Ponadto działają przeciwbakteryjnie, stymulują mikrokrążenie, regulują pracę gruczołów łojowych, łagodzą podrażnienia skóry głowy. Preparaty z algami morskimi zalecane są w przypadku wypadania i przetłuszczania się włosów, łupieżu, ale również dla pasm przesuszonych, łamliwych, zniszczonych.

Wyciąg z lukrecji gładkiej

Lukrecja gładka (Glycyrrhiza glabra) należy do rodziny bobowatych i występuje w Azji i południowej Europie. Z jej korzenia, który dorasta nawet do 1,5 m, pozyskiwane są wyciągi, które należą do najcenniejszych ekstraktów stosowanych w kosmetologii. Ich najważniejszymi składnikami są glicyryzyna (kwas glicyryzynowy) i flawonoidy (m.in. glabrydyna).

Lukrecja znana jest głównie z wybielającego działania na przebarwienia skórne, ale zajmuje także ważne miejsce wśród naturalnych środków ograniczających wypadanie włosów. Badania dowodzą [13], że wyciągi z lukrecji wykazują się większą skutecznością niż minoxidil.

D-panthenol

D-panthenol, czyli prowitaminę B5, odnajdziemy w wielu kosmetykach do pielęgnacji skóry i włosów. Po wniknięciu do ich wnętrza ulega przekształceniu w kwas pantotenowy, a więc witaminę B5.

D-panthenol łagodzi podrażnienia, stany zapalne, świąd. Wykazuje się silnymi właściwościami hydrofilnymi, sprzyja więc utrzymaniu wilgoci we wnętrzu włosów, wpływając pozytywnie na ich elastyczność. Wygładza je, nadaje im połysk, ułatwia rozczesywanie. Niedobór witaminy B5 w organizmie objawia się m.in. osłabieniem pasm i przerzedzeniem fryzury. Ma kluczowe znaczenie dla prawidłowego wzrostu włosów, stymuluje bowiem keratynocyty do wytwarzania keratyny, czyli podstawowego budulca łodygi.

Wyciąg z czosnku

Czosnek nazywany jest naturalnym antybiotykiem, wyróżnia się bowiem bardzo silnymi właściwościami antybakteryjnymi. Warto uwzględnić go nie tylko w swojej diecie, ale również skorzystać z jego dobroczynnego działania na skórę głowy i włosy.

Czosnek to przede wszystkim bogactwo siarki, która jest pierwiastkiem niezbędnym dla zdrowia skóry, włosów i paznokci. Zawiera też witaminy z grupy B i witaminę C, magnez, żelazo, miedź, potas, selen. Niszczy nie tylko bakterie, ale i grzyby. Stymuluje mikrokrążenie. Odżywia cebulki i wzmacnia włosy. Badania potwierdzają [14], że ekstrakty z czosnku są skutecznym środkiem pobudzającym ich wzrost i zapobiegającym łysieniu.

[1] V. Natarajan, S. Natarajan, Antidermatophytic Activity of Acacia concinna.

[2] K.P. Sampath Kumar, Debjit Bhowmik, Amitsankar Dutta, Akhilesh Pd.Yadav, Shravan Paswan, Shweta Srivastava, Lokesh Deb, Recent Trends in Potential Traditional Indian Herbs Emblica officinalis and Its Medicinal Importance.

[3] http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18478241

[4] A. Niharika, J. M. Aquicio, A. Anand, Antifungal properties of neem (azardirachta indica) leaves extract to treat hair dandruff.

[5] W. Hendra Wijaya, A. Mun’im, J. Djajadisastra, Effectiveness test of fenugreek seed (trigonella foenum-graecum l.) Extract hair tonic in hair growth activity.

[6] G. Ravichandran, Pralhad S. Patki, S.K. Mitra, Clinical evaluation of herbal Hair Loss Cream in management of Alopecia aerata: An open study.

[7] http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/9828867

[8] Ji Young Oh, Min Ah Park, Young Chul Kim, Peppermint Oil Promotes Hair Growth without Toxic Signs.

[9] R. Suraja, G. Rejithaa, J. Anbu Jeba Sunilsona, K. Anandarajagopala, P. Promwichita, In vivo hair growth activity of Prunus dulcis seeds in rats.

[10] A. S. Rele, R. B. Mohile, Effect of coconut oil on prevention of hair damage. Part I.

[11] http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12451368

[12] Shota Miyata, Yozo Oda, Chika Matsuo, Haruto Kumura, Ken Kobayashi, Stimulatory effect of brazilian propolis on hair growth through proliferation of keratinocytes in mice.

[13] Deb Roy Saumendu, Karmakar Prithivi Raj, Dash Suvakanta, Chakraborty Jashabir, Das Biswajit, Hair growth stimulating effect and phytochemical evaluation of hydro-alcoholic extract of Glycyrrhiza glabra.

[14] http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17314444