Większość osób bezbłędnie rozpoznaje czerwonawe niteczki, których zaledwie kilka sztuk dodawanych jest do wykwintnych potraw. Szafran ceniony jest jednak nie tylko przez szefów kuchni. Ekstrakt z niego znajdziemy też w kosmetykach, których zadaniem jest rozświetlenie cery, wyrównanie jej kolorytu, nawilżenie i ochrona przed wolnymi rodnikami.

Czym jest szafran?

Szafran uprawny (Crocus sativus), nazywany też krokusem uprawnym, to bylina osiągająca do 15 cm wysokości. Ozdobą dla jego lejkowatych fioletowych kwiatów są charakterystyczne trzy czerwonawe niteczki, zwane znamionami szafranu. To właśnie one stanowią centrum zainteresowania świata kulinarnego i kosmetycznego.

Raz w roku, na przełomie października i listopada, kiedy szafran kwitnie, niteczki te zbierane są ręcznie. Krótki czas kwitnienia, pracochłonny zbiór i ogromna ilość kwiatów (150 tys.!), jaką należy zgromadzić, aby uzyskać zaledwie 1 kg szafranu [1], sprawiają, że jest on najdroższą przyprawą na świecie. Dostępny jest w postaci całych wysuszonych niteczek bądź w formie pomarańczowego proszku. Kilogram takiej przyprawy to koszt nawet kilku tysięcy złotych.

Szafran uprawiany jest głównie w krajach basenu Morza Śródziemnego i w pasie ciągnącym się na wschód od niego, a więc m.in. we Włoszech, Hiszpanii, Iranie i Indiach. W Indiach i Chinach stosowany jest nie tylko jako przyprawa, lecz także jako barwnik, pomagający uzyskać tkaniny w kolorach od żółtego po czerwony. Historia jego uprawy rozpoczyna się prawdopodobnie już 2300 lat p.n.e., a stosowany był nie tylko jako dodatek do potraw, ale również jako składnik perfum, afrodyzjak czy antidotum na trucizny.

Zastosowanie szafranu w kosmetyce

Obecnie szafran coraz częściej pojawia się w kosmetykach. Zastosowanie to wynika z obecności unikalnych składników, takich jak krocyna i safranal, należących do karotenoidów. Krocyna odpowiada za kolor szafranu, safranal natomiast za jego gorzkawy aromat. Szafran zawiera również likopen i zeaksantynę, także zaliczane do karotenoidów, oraz kemferol i kwercetynę, należące do flawonoidów [2, 3]. Obecne są też liczne minerały, m.in. wapń, magnez, fosfor, potas, kwas foliowy [1].

To właśnie karotenoidy i flawonoidy w głównej mierze decydują o właściwościach szafranu, do których należy przede wszystkim silne działanie antyoksydacyjne (na tym polu wyróżnia się przede wszystkim wspomniana krocyna [4]). Co za tym idzie, kosmetyki zawierające szafran szczególnie zalecane są w profilaktyce anti-aging, jako sposób na opóźnienie procesu fotostarzenia się skóry.

Właściwości kosmetyczne szafranu wykraczają jednak poza neutralizowanie wolnych rodników. Badania potwierdzają, że skutecznie rozjaśnia przebarwienia i wyrównuje koloryt skóry. Krocyna, kwercetyna i kemferol hamują aktywność tyrozynazy, enzymu biorącego udział w syntezie barwnika skóry – melaniny [5]. Szafran jako składnik kosmetyków wpływa również na zmniejszenie rumienia [5]. Na tym nie koniec jego pielęgnacyjnych właściwości. Badania dowodzą, że zwiększa nawilżenie skóry i efektywnie ogranicza transepidermalną utratę wilgoci [3].

Z pielęgnacyjnych właściwości szafranu możemy skorzystać, sięgając po gotowe kosmetyki zawierające ekstrakt z niego, np. mydełko na przebarwienia z szafranem i mlekiem czy krem rozświetlający cerę z z ekstraktem z lucerny i szafranu.

[1] R. Hamidpour, S. Hamidpour, M. Hamidpour, M. Shahlari, Effect of Crocus sativus and its active compounds for the treatment of several diseases: A review.

[2] R. Srivastava, H. Ahmed, R.K. Dixit, Dharamveer, S.A. Saraf, Crocus sativus L.: A comprehensive review.

[3] N. Akhtar, H.M. Shoaib Khan, S. Ashraf, I. Shair Mohammad, Najam-us-Saqib, K. Bashir, Moisturizing effect of stable cream containing Crocus sativus extracts.

[4] Assimopoulou A.N., Sinakos Z., Papageorgiou V.P., Radical scavenging activity of Crocus sativus L. extract and its bioactive constituents.

[5] N. Akhtar, H.M. Shoaib Khan, S. Ashraf, I.S. Mohammad, A. Ali, Skin depigmentation activity of Crocus sativus extract cream.