Wanilia to najdroższa, po szafranie przyprawa. Jest gatunkiem pnącza z rodziny storczykowatych. Jej naturalnym siedliskiem są tropikalne lasy Ameryki Południowej i Środkowej. Osiąga do 15 m długości. Jest epifitem, porastającym stare, obumarłe konary drzew. Ma słabo rozwinięty system korzeniowy. Za pomocą korzonków wyrastających z kątów liści wrasta w podporę i czerpie z niej składniki odżywcze. Charakteryzuje się dużymi, pachnącymi kwiatami w kolorze kremowo-zielonym, skupionymi w kwiatostany. Każdy kwiat kwitnie zaledwie kilka godzin i może być zapylony w stanie dzikim, tylko przez kolibry oraz wyspecjalizowane pszczoły, które są w stanie dotrzeć przez długi kielich, zamknięty specjalną błonką, do jego wnętrza. Na plantacjach wanilia jest zapylana ręcznie. Jest to bardzo żmudny i pracochłonny proces.

Owocem wanilii są strąkokształtne, zielone torebki nasienne. Strąki zbierane są jeszcze przed całkowitym dojrzeniem. Nie mają wówczas charakterystycznego, waniliowego aromatu, który uzyskują dopiero po odpowiednim przetworzeniu. Są poddawane fermentacji oraz suszeniu, dzięki czemu przybierają ciemnobrązową barwę. W wyniku tych zabiegów powstają, znane nam, aromatyczne laski wanilii.

Największym walorem wanilii jest zniewalający zapach, który zawdzięczamy obecności związku aktywnego o nazwie wanilina. Stężenie waniliny w laskach rośnie wraz z upływającym czasem, dlatego przyjęło się, że im starsza jest wanilia, tym lepsza, bardziej aromatyczna i smaczniejsza. Przyjemny, słodki aromat to jednak nie wszystko, co ma do zaoferowania ta ekscytująca przyprawa. Stosuje się ją w perfumiarstwie, kosmetyce i aromaterapii.

Wanilia w pielęgnacji skóry

Wanilia stanowi źródło witamin z grupy B, takich jak niacyna, tiamina, kwas pantotenowy i witamina B6 oraz licznych mikroelementów m.in. magnezu, wapnia, potasu, żelaza oraz cynku. Zawiera ponad 200 składników aktywnych o działaniu antyoksydacyjnym, co sprawia, że skutecznie neutralizuje wolne rodniki. Chroni przed uszkodzeniami włókna kolagenu i elastyny, dzięki czemu przeciwdziała przedwczesnemu powstawaniu zmarszczek oraz związanych z wiekiem przebarwień [1]. Sprawia, że skóra jest lepiej zabezpieczona przed zanieczyszczeniami powietrza (smog). Na dłużej zachowuje jędrność, elastyczność i gładkość. Obecna w wanilii, wspomniana wcześniej wanilina, wykazuje właściwości antybakteryjne. Jak wskazują badania naukowe, skutecznie łagodzi trądzik [2]. Maści z wanilią to tradycyjnie stosowany środek na wszelkiego rodzaju podrażnienia oraz drobne zadrapania i skaleczenia. Przyspiesza proces gojenia, a także doskonale odżywia i regeneruje skórę. Wspomaga zachowanie prawidłowego poziomu nawilżenia w naskórku. Przywraca skórze jedwabistą miękkość i gładkość. Pomaga wyrównać koloryt. Zwiększa odporność skóry na podrażnienia.

Wyniki badań prowadzonych przez naukowców z Chińskiego Uniwersytetu Medycznego w Tajczung, opublikowane na łamach Journal of Agricultural and Food Chemistry wskazują, że wanilina może być, z bardzo pozytywnym skutkiem, stosowana w leczeniu łuszczycy. Składnik aktywny podawano doustnie myszom, u których wcześniej wywołano na skórze łuszczycę. Wanilina spowodowała 28% spadek ilości typowych dla tej choroby zmian zapalnych [3].

Wanilia, poprzez działanie antyzapalne oraz przeciwbólowe, wspomaga walkę z reumatyzmem. Coraz częściej znajdziemy ją w produktach przeznaczonych do masażu w przypadku dolegliwości układu ruchu.

Wanilia w pielęgnacji włosów

Ekstrakt z wanilii sprawia, że szorstkie, matowe pasma odzyskują jedwabistą miękkość i zdrowy blask. Stają się bardziej podatne na rozczesywanie i modelowanie. Doskonale regeneruje, nie powodując nadmiernego obciążenia delikatnych kosmyków. Chroni końcówki przed łamaniem i rozdwajaniem. Pobudza włosy do zdrowego wzrostu. Jest niezwykle delikatna nawet dla wrażliwej i skłonnej do podrażnień skóry głowy.

Wanilia w kosmetykach

Olejek waniliowy oraz pozyskiwany z wanilii ekstrakt znajdziemy w kosmetykach do pielęgnacji twarzy, ciała oraz włosów. Wykorzystuje się ją w formułach mydeł, szamponów, kremów, balsamów i peelingów. Występuje w kosmetykach do cery suchej, dojrzałej i wrażliwej. To także składnik aktywny w preparatach do skóry trądzikowej oraz relaksujących olejkach i świecach do masażu.

Wanilia w aromaterapii

Pozyskiwany z wanilii olejek to naturalna esencja zapachowa, która wpływa korzystnie na ciało i umysł. Według aromaterapeutów poprawia nastrój i uwalnia od stresu. Łagodzi uczucie zmęczenia po ciężkim dniu. Ułatwia zasypianie, a nawet redukuje towarzyszące depresji, stany lękowe [4]. Pozytywny wpływ wanilii na układ nerwowy potwierdziły m.in. prace badawcze prowadzone przez szpital Memorial Sloan-Kettering w Nowym Jorku. Zabiegi aromaterapeutyczne z wykorzystaniem olejków z tej cennej rośliny łagodziły symptomy klaustrofobii.

Zapach wanilii zmniejsza apetyt i hamuje aktywność ośrodków w mózgu odpowiedzialnych za tzw. “zajadanie stresu”. W Wielkiej Brytanii przeprowadzono badania, które dowiodły, że dzięki wdychaniu aromatu naturalnej wanilii można schudnąć. Uczestnicy doświadczenia, którym przyklejono wydzielające waniliowy zapach plastry, stracili na wadze średnio 2 kg w ciągu miesiąca, nie stosując żadnej diety odchudzającej.

Wanilia od wieków uważana jest za afrodyzjak. W stymulujące działanie tej przyprawy wierzyli Aztekowie. Jej pobudzający wpływ na doznanie seksualne opisane są także w Kamasutrze, gdzie wymieniana jest jako jeden z najsilniejszych afrodyzjaków. Badania naukowe potwierdziły, że stosowanie wanilii w aromaterapii powoduje podniesienie poziomu testosteronu u mężczyzn i sprzyja erotycznym uniesieniom [5].

Olejek waniliowy to również naturalny repelent. Sprawia, że stajemy się “niewidoczni” dla meszek i komarów. Nanoszony na skórę maskuje zapach, po którym owady rozpoznają ludzi. Jego działanie jest niestety krótkotrwałe, gdyż aromat wanilii ulatnia się i by było skuteczne, należy często powtarzać aplikację olejku.

Kosmetyki z wanilią

[1] Antioxidant Properties of Spices, Herbs and Other Sources – Denys J. Charles

[2] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK92761/

[3] http://scienceinpoland.pap.pl/aktualnosci/news%2C27501%2Cskladnik-wanilii-moze-lagodzic-zmiany-skorne-u-chorych-na-luszczyce.html

[4] Dictionary of Flavors – Dolf De Rovira Sr.

[5] https://www.dailymail.co.uk/femail/article-158927/The-secret-aphrodisiacs-food.html