Drobne nasionka czarnuszki siewnej wyglądają dość niepozornie. Wystarczy jednak zapoznać się z bogactwem obecnych w nich składników, aby zrozumieć, dlaczego roślina ta wkradła się w łaski samego Tutenchamona, a wzmianki o niej znaleźć można nawet w Starym Testamencie.

Charakterystyka czarnuszki siewnej

Czarnuszka siewna (Nigella sativa), nazywana również czarnym kminem, kąkolnicą czy czarnuszką ogrodową, jest rośliną jednoroczną, należącą do rodziny jaskrowatych. Występuje zarówno w Europie, Azji, jak i północnej Afryce. Często można ją spotkać pod nazwą czarnuszki egipskiej i nie bez powodu – to właśnie wśród starożytnych Egipcjan roślina ta uchodziła za panaceum na wszelkie dolegliwości, szczególnie te ze strony układu pokarmowego. W grobie Tutenchamona znaleziono ponoć fiolkę z olejem z czarnuszki, a z jego dobroczynnego wpływu na skórę korzystać miała sama Kleopatra. Dlatego też olejek bywa określany „złotem faraonów”.

fot. Franz Eugen Köhler, Köhler’s Medizinal-Pflanzen Domena publiczna

Czarnuszka dorasta do ok. 50 cm wysokości. W maju pojawiają się niewielkie białe lub bladoniebieskie kwiaty, natomiast nasiona zbierane są we wrześniu. Łacińska nazwa czarnuszki jest nieprzypadkowa i odnosi się ona właśnie do ciemnego koloru nasion – niger to w języku łacińskim czarny. Nasiona powszechnie stosowane są jako przyprawa, np. do pieczywa. Czarnuszka uprawiana jest również jako roślina ozdobna. Ale czarnuszka skupia na sobie uwagę świata medycznego i kosmetycznego z innego powodu – czarne nasionka zawierają w sobie kilkadziesiąt cennych substancji.

Skład olejku z czarnuszki

Na drodze tłoczenia na zimno z nasion czarnuszki pozyskiwany jest ciemny, dość gęsty olej o korzennym aromacie. Największym bogactwem oleju są nienasycone kwasy tłuszczowe, wśród których znajdują się: kwas linolowy (50-60%), oleinowy (ok. 20%), rzadko występujący w przyrodzie – eikozadienowy (ok. %) oraz alfa-linolenowy (ok. 1%). Obecne są także kwasy nasycone, m.in. palmitynowy czy mirystynowy. Bardzo ważnym składnikiem oleju tłustego jest olejek eteryczny (do ok. 2,5%), w którym z kolei kluczowa rola przypada tymochinonowi. Olej z czarnuszki zawiera także flawonoidy, fitosterole, karoten, witaminy (głównie E i witaminy z grupy B), sole mineralne (m.in. wapń, magnez, żelazo, potas, cynk, selen) oraz aminokwasy, m.in. metioninę i tryptofan.

Olejek z czarnuszki w kosmetyce

Taka kompozycja składników sprawia, że olejek z nasion czarnuszki działa przeciwbakteryjnie, przeciwgrzybiczo, przeciwwirusowo, przeciwzapalnie i przeciwbólowo. Wykazuje silne właściwości antyoksydacyjne. Nawilża i regeneruje skórę, łagodzi podrażnienia, również te wywołane oddziaływaniem promieniowania UV, przyspiesza gojenie się ran.

Sam olej, jak i kosmetyki zawierające go w swoim składzie polecany jest więc w pielęgnacji skóry suchej, zmęczonej, łuszczącej się. Zapobiega nadmiernej utracie nawilżenia, odbudowuje naturalną warstwę lipidową, a chroniąc przed wolnymi rodnikami – opóźnia proces starzenia się skóry.

Z uwagi na obecność kwasu linolowego zalecany jest także w przypadku cery tłustej i trądzikowej. Okazuje się bowiem, że u osób z takim typem skóry w sebum wydzielanym przez gruczoły łojowe występuje obniżona zawartość kwasu linolowego. Podejrzewa się, że prowadzi to do zaburzenia procesu keratynizacji i do zwiększonej lepkości łoju, a tym samym – łatwo dochodzi do zaczopowania ujść gruczołów i do powstania zaskórników.

Olejek z czarnuszki wspomaga leczenie infekcji grzybiczych, np. stóp, a stosowany punktowo przyspiesza znikanie opryszczki. Pomocny jest również w przypadku schorzeń dermatologicznych na tle alergicznym, np. przy atopowym zapaleniu skóry.

Ale działanie olejku z czarnuszki nie ogranicza się wyłącznie do poprawy kondycji skóry. Olejek z powodzeniem stosowany jest w pielęgnacji włosów. Reguluje pracę gruczołów łojowych, zmniejszając nadmierne przetłuszczanie się, eliminuje łupież, łagodzi świąd i podrażnienia skóry głowy. Na terapii z użyciem olejku z czarnuszki skorzystają również pasma suche, łamliwe, zniszczone. Olejek sprawia, że stają się gładkie i miękkie, ograniczone zostaje rozdwajanie się końcówek. Wzmacnia i odżywia cebulki, w efekcie ograniczając wypadanie włosów.

Sposób używania

Olej z czarnuszki może być stosowany na skórę i włosy samodzielnie bądź w połączeniu z innymi olejami roślinnymi lub jako dodatek do kosmetyków. Warto sięgać po niego do tzw. olejowania włosów. Olej rozprowadzamy na pasmach od nasady aż po końce, wmasowujemy również w skórę głowy, owijamy folią i ręcznikiem i pozostawiamy na co najmniej pół godziny (a najlepiej na całą noc). Przed nałożeniem warto olej lekko podgrzać. Zmywamy go ciepłą wodą i szamponem. Dla uzyskania widocznych efektów warto przeprowadzać zabieg 1-2 razy w tygodniu.

Olej z czarnuszki pomoże także przy bólach stawów – nacieramy nim wówczas bolące miejsce kilka razy dziennie, a masaż z jego użyciem zadziała odprężająco.

Źródło:
Dorota Mańkowska, Wiesława Bylka, Nigella sativa L. – związki czynne, aktywność biologiczna.

fot. Franz Eugen Köhler, Köhler’s Medizinal-Pflanzen Domena publiczna